Waar hoort jouw leidinggevende bij?

Als je de literatuur moet geloven, zijn er veel soorten leidinggevenden en bij elke soort past  natuurlijk een eigen ‘unieke’ leiderschapsstijl. Zo onderscheiden de deskundigen onder meer Persoonlijk Leiderschap, Dienend Leiderschap, Inspirerend Leiderschap, Participerend Leiderschap, Spiritueel Leiderschap, Situationeel Leiderschap en zo kan ik nog wel even doorgaan. Natuurlijk heeft elk zichzelf respecterend onderwijsinstituut voor elk van deze ‘leiders’ een passende training. Helaas blijft het echter in de meeste gevallen bij mooie theoretische verhalen. De man en vrouw op de werkvloer hebben helemaal niets aan dat getheoretiseer over leidinggeven. Zij hebben slechts 25% kans op een goede leidinggevende, want in ‘het echte leven’ zijn er slechts vier soorten leidinggevenden, de rest is bedachte flauwekul. Ik loop ze even met u door. Allereerst kennen we de ‘omhoog gevallen’ deskundige. Het beste jongetje of meisje uit de klas (lees: de afdeling) wordt gepromoveerd tot afdelingshoofd. “Want hij[1] doet het zo goed!” Naar leidinggevende kwaliteiten wordt amper gekeken. Met een beetje geluk wordt er aan de mensen op de afdeling wel gevraagd of er draagvlak is, maar niemand durft dan zijn twijfels te uiten. De ‘deskundige’ ontpopt zich vervolgens als een eeuwige twijfelaar. Geen beslissingen durven nemen, alles voor zich uit schuiven, ellenlange afdelingsvergaderingen, mails die weken op antwoord wachten (als dat er al komt) zijn hier de herkenbare symptomen. Afdeling stuurloos en de manager zit ongelukkig te wachten tot iemand hem uit zijn lijden verlost.

[1] Waar hij staat, kan ook zij gelezen worden.

Hoe anders doet de manager het die er in slaagt in korte tijd de bijnaam Khadaffi te verwerven. Aanvankelijk verfrissend deze nieuwe manager, die tenminste besluitvaardig is, bij wie je nooit lang behoeft te wachten op antwoord als je een mailtje stuurt, bij wie de vergadering hooguit een uurtje duurt. Totdat je erachter komt dat deze manager helemaal niet zo ‘lekker’ besluitvaardig is, maar gewoon geen fouten accepteert, geen tegenspraak duldt. Alle tegenwerpingen als kritiek beschouwt, als een aanval op zijn positie. Die dan ook meteen in de tegenaanval gaat, waarbij hij geen blad voor de mond neemt en je uitfoetert waar iedereen bij staat. Die een cultuur weet te scheppen waarin angst om fouten te maken overheerst en waar de goeie mensen vertrekken. En als Khadaffi weer buldert en je bij hem moet komen, word je tijdens je gang naar Canossa meewarig aangekeken door collega’s van andere afdelingen. Hier is het te hopen dat de signalen van dictatuur en angstcultuur tijdig bij de secretaris terecht komen, want het leven onder een Khadaffi is een echte kwelling voor medewerkers, bij wie alle energie weglekt en het ziekteverzuim vaak torenhoog stijgt.

Toch is de derde soort leidinggevende het gevaarlijkst. Het is de getructe manipulator. Deze man of vrouw maakt het niet uit aan wie hij leiding geeft. Of het nu de koekjesfabriek is, bij een gemeente een afdeling Maatschappelijke Zaken , Ruimtelijk Beheer of Dienstverlening: hij kopieert elke keer zijn trucje. Hij komt binnen, maakt een goede indruk, doet net of hij naar iedereen luistert, is zogenaamd ontvankelijk voor adviezen, maar gaat gewoon zijn eigen gang. Doet wat hij altijd heeft gedaan, zonder naar de eigenheid van de organisatie, gemeente of de afdeling te kijken. “Tja, het was in mijn vorige werkkring succesvol, dus hier zal het ook wel passen”, verkondigt hij steevast trots. Niet beseffend dat hij de afdeling (of nog erger: de organisatie)langzamerhand naar de rand van de afgrond leidt, omdat zijn truc hier nu net niet werkt. Meteen op zoek naar medestanders (voortrekken) en weinig inlevingsvermogen kenmerkt deze leiders die manipulatief gedrag tot kunst hebben verheven. De Cruijffiaanse uitspraak ‘Je ziet het pas, als je het doorhebt’ is hier onverkort van toepassing. Het is eigenlijk ook de perfecte interimmer die zijn eigen vorm van zeemeeuwmanagement voert. Waren de eerste twee leidinggevenden gemakkelijk te herkennen, medewerkers die vallen onder de derde soort leidinggevende zijn misschien nog wel het minst te benijden. Immers weet deze leidinggevende heel goed de schijn van vriendelijkheid en begrip op te houden. Wie deze leidinggevende wilt doorgronden moet van goeden huize komen.

De kans dat je onder één van bovenstaande leidinggevenden valt is niet gering. Guus Essers toont in zijn boek ‘Ik weet dat u liegt’ aan, dat het aantal psychopaten in de top vier keer zo hoog is als op andere posities.

Daarom kun je maar het beste hopen op leidinggevende nummer vier. Iemand die ‘onzichtbaar’ leiding geeft. Die faciliteert, vertrouwt en vergeeft. Die dienstbaar is aan de groep, maar ook rekening houdt met het individu. Die respecteert, maar ook die durft op te treden als er (grote) fouten worden gemaakt of als de kantjes ervan afgelopen worden. Die zijn eigen fouten durft toe te geven en die accepteert dat fouten maken nu eenmaal horen bij mensen. Die vertelt wat er moet gebeuren en het hoe overlaat aan zijn medewerkers. Zo’n leidinggevende wens ik u allen toe in mijn laatste column voor de Bestuursacademie.
 

De meeste Dromen zijn bedrog

 

‘Opvang en integratie van vluchtelingen moet op lokaal niveau gebeuren’ vindt burgemeester Buijs van Boxtel in de Volkskrant van 24 februari. Wij van de OverheidsXperts hebben deze hartenkreet goed in onze oren geknoopt. Voor alle medewerkers die te maken hebben met het integratievraagstuk hebben wij een mooie cursus ingericht. Binnen een dag leert men met welke aspecten van onze cultuur de ontheemden in aanraking moeten komen, willen ze snel gewend zijn aan onze zeden en gebruiken. Daardoor zullen zij zich sneller thuis voelen en hebben zij meer kans op een baan, mochten zij per ongeluk een verblijfstatus krijgen. Wij noemen het daarom ook liever geen integratiecursus, maar een cultuurbeleving. Als basis voor die beleving hebben we muziek genomen. Zo beginnen  we met het aanleren van de eerste hit van Marco Borsato ‘De meeste dromen zijn bedrog’, zodat de vluchtelingen al snel beseffen dat ze van het leven hier geen al te hoge verwachtingen behoeven te koesteren. Wanneer ze dit lied onder de knie hebben, gaan we in rotten van 30 naar de sauna. Dat is om ze te laten ervaren dat er wel verschil is tussen mannen en vrouwen, maar dat er geen onderscheid wordt gemaakt. Als iedereen van verbazing is bekomen, zingen we ‘Met zijn allen’ de verjaardagshit van Henny Huisman. Er is altijd wel iemand in de buurt jarig, dus dat komt wel goed. Tijden de Hollandse lunch, een broodje kroket en een vleesslaatje, wordt op het AZC is inmiddels een hek geplaatst (niet in de cursusprijs inbegrepen) dat door de, vooral mannelijke, asielzoekers bestormd moet worden. Schudden aan het hekwerk en het uiten van verwensingen is hierbij een must. Daarmee laten we zien hoe in ons land een voetbalwedstrijd wordt beleefd en krijgen ze een inkijkje in onze emoties. Een aantal COA medewerkers, verkleed als leden van de ME, gaan nu op die menigte af. Hierbij is het van belang dat er ook vrouwelijke ME’ers aanwezig zijn. Dat moment van confrontatie tussen zgn. supporters en de vrouwelijke ME grijpen we aan voor het aanleren van de supportershit ‘Daar moet een piemel in (4x). Het diner vervolgens  bestaat uit de typisch Hollandse Kapsalon, voorafgegaan door een kopje snert en afgerond met gele vla, naar keuze te vermengen met chocoladevla. Wij gaan er van uit dat die arme mensen behoorlijk vermoeid zullen zijn en we laten ze daarom aan het einde van de dag voor de TV plaatsnemen. Ze zien dan dat er in Nederland altijd veel aandacht is voor mensen of je nu bijzonder bent of niet, als je maar op de televisie wilt. Wij kijken dan naar wat eerder opgenomen programma’s voor veel te dikke mensen, mensen met een fobie, onhandige sukkels bij wie het huis al jarenlang op zijn kop staat en ook worden er tuinen en huizen ‘gratis’ ingericht voor de gewone man. Als afsluiting van de dag lezen we dan naar keuze een stukje uit de Koran, de Bijbel of ‘Ik, Jan Cremer’. 

Voor meer informatie over deze cultuurbeleving, ook incompany te organiseren, kunt u contact opnemen met Lex Bruijn: overheidxperts@outlook.com